سبقت از ترکیه با سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر تا 3 سال آینده

به گزارش منیبان، شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، شامگاه دوشنبه (28 بهمن 1403) اعلام کرد که یارانه پنهان انرژی در کشور سالانه به ۱۲۷ میلیارد دلار می‌رسد. رقمی که معادل بخش عمده‌ای از بودجه عمومی کشور است. در حالی که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و برخی همسایگان ایران سیاست‌های هدفمندتری را برای عبور از روش‌های سنتی تأمین انرژی اجرا کرده‌اند، ایران همچنان به سوخت‌های فسیلی وابسته است. این وابستگی باعث ناترازی انرژی و بحران عرضه و تقاضای برق شده است.

ظرفیت‌های ایران برای گذار به انرژی‌های پاک

مجید شفیع‌پور، رئیس مؤسسه ملی تغییر اقلیم و محیط‌زیست دانشگاه تهران در گفت‌وگو با منیبان عنوان کرد: ایران می‌تواند ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه گام‌های مؤثری در گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر، البته به شرط رفع موانع کلیدی بردارد.

شفیع‌پور تأکید کرد: ایران از نظر فناوری توانایی لازم را دارد و طراحی، ساخت و بهره‌برداری از نیروگاه‌های تجدیدپذیر در مقیاس متوسط تا بزرگ، بین یک تا سه سال زمان می‌برد اما مهم‌ترین چالش، تأمین منابع مالی است.

به گفته وی، جذب سرمایه از طریق فروش اوراق مشارکت، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را هموار کند. اگر ایران بتواند موانع سرمایه‌گذاری و سیاست‌گذاری را رفع کند، می‌تواند در سه سال آینده از ترکیه سبقت بگیرد.

ترکیه با تدوین استراتژی‌های ملی و تعیین اهداف مشخص در حوزه انرژی، توانسته با حمایت‌های مالی و اقتصادی داخلی و خارجی، مناقصات رقابتی، بهبود زیرساخت‌های شبکه برق و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش دهد.

مشکلات خصوصی‌سازی و نظام صدور مجوزها

یکی دیگر از چالش‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، خصوصی‌سازی ناکارآمد است. تجربه خصوصی‌سازی‌های گذشته نشان داده که این روند اغلب به انتقال انحصار از دولت به گروه‌های خاص منجر شده است. در کشورهای موفقی مانند ژاپن، علاوه بر واگذاری، نظارت قوی بر عملکرد شرکت‌های خصوصی برقرار بوده تا بهره‌وری افزایش یابد.

در ایران همچنین، فرآیند پیچیده و زمان‌بر صدور مجوزها یکی دیگر از موانع اساسی است. بر اساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۲۳، ایران از نظر سهولت کسب‌وکار در رتبه ۱۲۷ قرار دارد. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، مانند کانادا و سوئد، مجوزها به ‌سرعت صادر می‌شوند اما نظارت‌ها شدید و مستمر است. در ایران، اخذ مجوز دشوار اما نظارت بر عملکرد ضعیف است که منجر به افزایش فساد و کاهش کارایی شده است.

ایران در حالی با چالش‌های عمیق در سیاست‌گذاری انرژی مواجه است که فرصت‌های قابل‌توجهی برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. پرداخت سالانه ۱۲۷ میلیارد دلار یارانه پنهان انرژی، نه ‌تنها فشار سنگینی بر اقتصاد کشور وارد می‌کند، بلکه روند توسعه پایدار را هم با مشکل مواجه ساخته است. در مقابل، کشورهایی مانند ترکیه با اتخاذ سیاست‌های هدفمند توانسته‌اند به پیشرفت‌های چشمگیری در این حوزه دست یابند. 

با این حال ایران همچنان این امکان را دارد که طی سه سال آینده از ترکیه پیشی بگیرد مشروط بر آنکه موانع سرمایه ‌گذاری و نظام مجوزدهی اصلاح شود. تسهیل ورود سرمایه‌گذاران خصوصی، ایجاد چارچوب‌های شفاف و نظارت مؤثر می‌تواند مسیر توسعه را هموار کند. آینده انرژی ایران در گرو تصمیم‌های امروز است؛ اینکه آیا سیاست‌گذاران با کنار گذاشتن وابستگی به یارانه ‌های سنگین، مسیر جدیدی را برای توسعه پایدار باز خواهند کرد، یا همچنان در چرخه ناکارآمدی باقی خواهند ماند.