رابطه پر فراز و نشیب دو رقیب منطقه‌ای؛
از خوشحالی جریان های سیاسی در ایران از مرگ پادشاه سعودی تا تعرض جنسی به دو نوجوان
تاریخچه روابط و رویدادهای کلیدی را در مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی در طول ۴۴ سال گذشته بررسی کرده‌ایم.
به گزارش منیبان، به نقل از اعتمادآنلاین، تاریخچه روابط و رویدادهای کلیدی را در مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی در طول ۴۴ سال گذشته بررسی کرده‌ایم، رویدادهایی که سال ۱۳۹۴ به قطع کامل روابط دو کشور منتهی شد و احیای آن ۷ سال زمان برد.
*هر چند پیش از انقلاب اسلامی روابط ایران و عربستان خصمانه نبود، اما بذرهای رقابت منطقه‌ای از همان زمان کاشته شد
*عربستان حامی ادعای ارضی امارات متحده عربی نسبت به سه جزیره ایرانی خلیج فارس بود و نگران توسعه توان نظامی ایران بود
*نخستین واکنش‌های عربستان سعودی به انقلاب اسلامی در ایران منفی نبود، ملک خالد در نخستین روزهای انقلاب پیام تبریک برای امام خمینی ارسال کرد.
*درست همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اتفاق‌هایی در مکه افتاد که باعث تحولات بزرگ در نحوه حکمرانی در عربستان شد
*واقعه تصرف مسجدالحرام توسط عده‌ای از پیروان یک فرد مدعی مهدویت، باعث شد که نگرانی حاکمان سعودی نسبت به جنبش‌های اسلامی در منطقه افزایش پیدا کند
*ملک خالد پادشاهی عربستان، در واکنش به این اتفاق قدرت واعظان تندروی وهابی را افزایش داد و عربستان سعودی بیش از پیش به دامن سلفی‌گری رفت.
*نگرانی سعودی از ادعای «صدور انقلاب ایران» باعث شد که ریاض علی‌رغم اختلاف‌های عمیق با حزب بعث حاکم در عراق از حمله نظامی صدام به ایران حمایت کند
*عربستان و متحدانش کمک مالی‌های مالی، آسمان باز و حتی فروش نفت نیابتی را به صدام حسین هدیه دادند
*ملک فهد، ولیعهد وقت و بعدا پادشاه سعودی از سال ۱۳۶۱ دیدگاه بسیار منفی به انقلاب ایران داشت و معمار سیاست‌های ضد ایرانی و ضد شیعی در پادشاهی سعودی بود
*۹ مرداد ۱۳۶۶ یکی از کلیدی‌ترین وقایع در روابط ایران و عربستان اتفاق افتاد، حمله پلیس سعودی به مراسم برائت از مشرکین حجاج ایرانی باعث کشته شدن ۲۷۵ حاجی ایرانی شد
*معترضان ایرانی در تهران به سفارتخانه‌های عربستان و کویت حمله کردند، عربستان روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد و ایران برای ۳ سال اعزام حجاج را متوقف کرد
*با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران و آتش‌بس جنگ تحمیلی، روابط تهران و ریاض مجددا به تدریج به سمت بهبود رفت
*بهار سال ۱۳۷۰ علی اکبر ولایتی وزیر خارجه به عربستان سفر کرد و همان سال اعزام حجاج ایرانی به عربستان از سر گرفته‌شد
*زمستان همان سال اکبر هاشمی رفسنجانی زمستان در حاشیه اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی در سنگال با امبر عبدالله ولیعهد وقت سعودی دیدار کرد
*تیرماه ۱۳۷۵ بمب‌گذاری در برج‌های خبر محل استقرار نظامیان آمریکایی به ایران منسوب شد اما القاعده مسوولیت آن را پذیرفت و اثر ناچیزی بر روابط در حال بهبود دو کشور گذاشت
*هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۷۶ بار دیگر در حاشیه اجلاس کنفرانس اسلامی با امیر عبدالله دیدار کرد و سال ۱۳۸۷ سال بعد در مقام رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام به عربستان سفر کرد
*دوران اصلاحات، دوره طلایی روابط تهران و عربستان پس از انقلاب اسلامی بود. آذر ماه ۱۳۷۶ امیر عبدالله ولیعهد عربستان سعودی برای شرکت در نشست سران کنفرانس اسلامی به تهران سفر کرد
*یک سال بعد آذرماه سال ۱۳۷۷ سید محمد خاتمی، رییس جمهور وقت ایران به عربستان سعودی سفر کرد.
*در دوران دولت‌های نهم و دهم، علی رغم اظهار علاقه محمود احمدی نژاد به بهبود روابط با عربستان سعودی، روابط دو جانبه به تدریج رو به سردی گرایید
*پرونده هسته‌ای ایران باعث شد رقیب منطقه‌ای ایران نسبت به قدرتمندتر شدن تهران نگران شود و بیش از گذشته برای مقابله با ایران به آمریکا متمایل شود
*علی‌رغم رابطه نزدیک عبدالله بن عبدالعزیز با هاشمی رفسنجانی و خاتمی، بعد از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد و اوج گرفتن جنجال پرونده هسته‌ای ایران، ریاض به شدت نسبت به تهران بدبین شد.
*در اسناد افشا شده توسط ویکی‌لیکس، دیپلمات‌های آمریکایی ادعا می‌کنند که پادشاه سعودی بارها از آمریکایی‌ها خواسته‌است که به ایران حمله کند.
*در یکی از این اسناد به نقل از عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه وقت سعودی آمده‌است که در مورد ایران به دیپلمات‌های آمریکایی گفته‌است: «باید سر مار را بزنید.»
*در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، آمریکا ایران را متهم به تلاش برای ترور سفیر سعودی در واشنگتن کرد و عربستان برای همکاری با تحریم‌ها علیه ایران اعلام امادگی کرد
*پرونده هسته‌ای روابط ایران و عربستان را حتی در دولت روحانی نیز سرد نگه داشت و با نزدیک شدن مذاکرات هسته‌ای به موفقیت، امید می‌رفت که با امضای برجام رابطه دو کشور بهبود پیدا کند
*۳ بهمن ۱۳۹۳ عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان درگذشت و سلمان بن عبدالعزیز جانشین او شد
*در آستانه مرگ پادشاه سعودی برخی جریان‌های سیاسی در ایران از وخامت حال او اظهار خوشحالی کردند. جریان‌هایی که به نظر می‌رسد بعدها در وخامت روابط دو کشور نقش داشتند
*جانشین عبدالله، سلمان بن عبدالعزیز و فرزندش که مدتی بعد به عنوان ولیعهد انتخاب شد، موضع تندروانه‌تری علیه ایران داشتند
*در حالی که مذاکرات هسته‌ای به ایستگاه پایانی نزدیک می‌شد، سال ۱۳۹۴، پرتنش‌ترین سال در روابط تهران و ریاض فرا رسید.
*۶ فروردین ۱۳۹۴ عربستان سعودی با همراهی ائتلافی از متحدانش تهاجم نظامی به یمن را آغاز کرد.
*پیش از این انصار الله یمن، گروهی از شیعیان زیدی یمن، بعد از عدم اجرای تعهدات عبدالربه منصور هادی، رییس جمهور یمن، او را از حکومت برکنار کردند و حاکمیت را در صنعا بر عهده گرفته‌بودند.
*عربستان، انصارالله را گروه شبه نظامی تحت حمایت ایران معرفی می‌کرد و در حمایت از حکومت هادی حمله خود را به یمن آغاز کرد.
*۱۸ فروردین ۱۳۹۴، ماموران بازرسی فرودگاه جده تلاش کردند به دو نوجوان ۱۴ و ۱۵ ساله زائر ایرانی تعرض جنسی کنند.
*معترضان در مقابل سفارت عربستان در تهران تجمع کردند و آیات عظام خواهان توقف اعزام زائران به حج عمره شدند.
*ایران اعلام کرد که تا محاکمه عاملان تعرض به نوجوانان ایرانی اعزام زائران به حج عمره را متوقف می‌کند
*۲۱ شهریور ۱۳۹۴ سقوط یک جرثقیل در مسجدالحرام باعث کشته شدن ۱۰۷ نفر شد که از میان آنان ۱۱ نفر حاجیان ایرانی بودند
*۱۳ روز بعد ۲ مهر ۱۳۹۴ همزمان با عید قربان، تجمع زائران و سومدیریت باعث وقوع فاجعه منا شد. بیش از ۲ هزار حاجی کشته شدند که ۴۶۴ نفر آنها ایرانی بودند.
*۲ دی ۱۳۹۴ شیخ نمر باقر النمر، رهبر معنوی شیعیان عربستان بعد از ۴ سال حبس اعدام شد.
*در پی اعدام شیخ نمر، در ایران، معترضان به خیابان‌ها آمدند و شعارهایی علیه حاکمان عربستان سعودی سر دادند.
*همان شب جریان‌های افراطی به سفارت و کنسول‌گری عربستان سعودی در تهران و مشهد حمله کردند و اقدام به آتش زدن و آسیب رساندن به این اماکن دیپلماتیک کردند.
*عادل الجبیر، وزیر خارجه وقت عربستان بلافاصله در کنفرانس خبری اعلام کرد که روابط دیپلماتیک ایران و عربستان قطع می‌شود و ۴۸ ساعت به دیپلمات‌های ایرانی برای ترک کشورش فرصت داد.
*بعد از پنج سال قطع کامل روابط دیپلماتیک و اتهام‌زنی‌های مستمر میان مقام‌های دو کشور، فروردین ۱۴۰۰ مقام‌های امنیتی ایران و عربستان مذاکراتی را در بغداد پشت درهای بسته آغاز کردند
*یک سال بعد از آغاز این مذاکرات فروردین ۱۴۰۱ به مناسبت ماه رمضان در یمن اعلام آتش بس شد، آتش‌بسی که تا ماه‌ها ادامه یافت
*علی‌رغم توقف چندین ماهه مذاکرات ایران و عربستان در بغداد، روز جمعه ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ خبر رسید که ایران و عربستان در پکن برای از سرگیری روابط دیپلماتیک توافق کرده‌اند
*بعد از ۷ سال، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهور اسلامی ایران، مساعد بن محمد العیبان، مشاور امنیت ملی پادشاهی سعودی و وانگ ئی دیپلمات ارشد چین، در بیانیه‌ای بازگشایی سفارت‌های دو کشور را در طول دو ماه آینده اعلام کردند
