نوروز و افزایش مرگ بر اثر تصادفات جاده‌ای در راه است
«رانندگی هوشمندانه» تنها راه فعلی فرار از مرگ در جاده‌ها
این روزها که شنیدن خبر خوب کمیاب شده، سازمان پزشکی قانونی کل کشور اعلام کرده آمار مرگ و مصدومیت بر اثر حوادث رانندگی در 9 ماهه اول امسال به ترتیب نزدیک به پنج و دو درصد کاهش پیدا کرده است.
به گزارش منیبان، طبق اعلام این سازمان، ۱۴ هزار و ۹۴۵ نفر در ۹ ماه ابتدای امسال در تصادفات فوت کرده‌اند و ۲۹۸ هزار و ۲۵۰ نفر هم در تصادفات مصدوم شده‌اند. دلیل این کاهش چندان مشخص نیست.
به اعتقاد پلیس، درصد بالایی از علت تصادفات عامل انسانی _یعنی رانندگان بی‌توجه به قوانین رانندگی_ هستند. تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور در تشریح تخلفات منجر به تصادف‌های مرگبار گفته که یکی از عوامل مهم در بروز تصادفات، همچنان عامل انسانی است که شامل تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، سبقت‌های خطرناک و بی‌توجهی به قوانین راهنمایی و رانندگی است.
او البته کیفیت پایین برخی جاده‌ها، نبود علائم هشداردهنده کافی و نبود امکانات رفاهی مناسب در جاده‌ها را هم از عوامل تشدیدکننده تصادفات برون‌شهری دانسته و اضافه کرده که کاهش تصادفات منجر به مرگ به دلیل افزایش حضور مأموران پلیس راهور، نظارت‌های دقیق‌تر و به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند ثبت تخلفات در جاده‌ها است.
حسینی پیش‌تر در تحلیل آمار تصادفات رانندگی و جان‌باختگان ناشی از آن در نوروز ۱۴۰۲ گفته بود: سهم خطای انسانی در تصادفات جاده‌ای ۲۹ درصد، سهم راه ۲۰ درصد و سهم خودرو به‌ویژه خودروهای ایرانی مانند پراید و پژو ۵۱ درصد بوده است.
به گفته رئیس پلیس راهور، رقم قابل‌توجهی از سهم تصادف‌ها به راه و خودرو اختصاص دارد. همچنین در حوادث ترافیکی باید به این دو مؤلفه «وقوع» و سپس «شدت» توجه ویژه‌ای داشت. سردار حسینی اظهار کرده است که اگر بر اساس متغیر شدت به حوادث ترافیکی نگاه کنیم، سهم انسان کمتر از راه و خودرو می‌شود.
اما همچنان در مؤلفه «علت وقوع»، نقش انسانی بسیار مؤثر است. رئیس پلیس راهور هم تایید کرده که صنعت خودروسازی داخل شرایط خوبی ندارد و با اینکه نقش انسانی در وقوع حوادث غیر قابل انکار است اما نمی‌توان نسبت به ایمنی وسیله نقلیه که باید از جان انسان‌ها محافظت کند، بی‌توجه باشیم.
به گفته او در حال حاضر خودروهایی که در کشور در حال تولید و مونتاژ هستند که هیچ‌گونه ایمنی در آنها رعایت نمی‌شود و مردم «صرفاً به دلیل حفظ سرمایه‌شان» این خودروها را می‌خرند «نه به دلیل ایمنی و کیفیت خودرو.»
وزارت راه و پلیس هر سال آمارهایی را درباره بهبود راه‌ها و رفع معایب مناطق حادثه‌خیز ارائه می‌کنند اما آمارهای مرگ ناشی از تصادفات نشان می‌دهد این اقدامات کافی نیست و همچنان حوادث ترافیکی، سومین علت مرگ و میر در ایران است.
حالا به روزهای تعطیلات نوروز نزدیک می‌شویم. ۲۰ روزی که به‌صورت میانگین بیشترین تعداد کشته‌شدگان در تصادف‌ها در آن دوره ثبت می‌شود. بر اساس آمار پلیس راهور در طرح نوروزی پارسال در این دوره مجموعاً ۵۴۲ میلیون تردد بین‌شهری در جاده‌های کشور انجام شده است. در این دوره هزار و ۱۶۸ نفر در صحنه تصادفات در شهرها و جاده‌ها جان خود را از دست دادند. ۲۸ درصد از این افراد زیر ۱۸ سال داشته‌اند و در این میان 3 درصد از کشته‌شدگان را عابران پیاده، ۱۰ درصد موتورسواران و ۳۳ درصد رانندگان سایر وسایل نقلیه تشکیل داده‌اند.
رئیس پلیس راهور با توجه به پرداخت ۳۵ هزار میلیارد تومانی خسارت از طرف بیمه‌ها معتقد است که اگر بیمه‌ها بخشی از این مبلغ را برای تجهیز و تقویت دستگاه‌هایی مانند پلیس راهور و اورژانس که در کاهش و کنترل تصادفات و آسیب‌های جانی و مالی ناشی از آن نقش بسزایی دارند، سرمایه‌گذاری کنند، در نهایت با پیشگیری از وقوع تصادفات، میزان پرداختی خودشان به‌مراتب کاهش پیدا می‌کند.
این پیشنهادها و راهکارها در نهایت نتوانسته اثر قابل توجهی بر کاهش تصادفات در ایران داشته باشد. چنانچه حسن مؤمنی، جانشین رئیس پلیس راهور کشور گفته که آمار تصادفات از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۳ رشد ۵۶۹ درصدی داشته و تعداد جان‌باختگان در این مدت به ۴۷۰ هزار و ۵۹۸ نفر رسیده است. در این دوره همچنین ۶ میلیون و ۷۱۸ هزار نفر هم در تصادف‌ها مصدوم شده‌اند.
مومنی همچنین تأکید می‌کند که «بی‌توجهی به جلو» همچنان از مهم‌ترین عوامل بروز تصادفات است. به گفته او در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲، میزان ترددهای جاده‌ای، ۸۶ درصد رشد داشته و به همین نسبت آمار مرگ ناشی از تصادف هم افزایش پیدا کرده است.
در همین زمینه خسرو صادق‌نیت، مشاور وزیر بهداشت گفته که ۳۰ تا ۴۰ درصد تصادفات مرگبار به دلیل خواب‌آلودگی رانندگان رخ می‌دهد. به گفته او خواب‌های چندثانیه‌ای در سرعت‌های بالا می‌تواند منجر به تصادفات شدید و مرگبار شود. در این وضعیت، راننده بدون اینکه متوجه شود، برای ۵ تا ۱۵ ثانیه به خواب می‌رود. چشمان باز است، اما مغز هوشیاری ندارد و نمی‌تواند به موانع یا تغییر مسیر جاده واکنش نشان دهد.
مشاور وزیر بهداشت همچنین معتقد است که رانندگان باید بین ساعت‌های ۱۲ شب تا 5 صبح و یک تا 4 بعدازظهر بیشتر مراقب باشند چرا که بر اساس ریتم بیولوژیکی بدن، بیشترین میزان خواب‌آلودگی در این ساعت‌ها رخ می‌دهد.
در نهایت گفته‌های پلیس نشان می‌دهد که هرچند بهبود کیفیت جاده‌ها و خودرو تأثیر بزرگی در کاهش «شدت» تصادف‌ها دارد اما همچنان اصلی‌ترین «عامل» این تصادف‌ها خطاهای انسانی‌اند. در این شرایط که جاده‌ها ایمن نیست و خودروها بی‌کیفیت به نظر می‌رسد، عاقلانه‌ترین و هوشمندانه‌ترین کار این است که شهروندان خودشان مراقب جان خود باشند و از سرعت غیرمجاز و سبقت‌های خطرناک و بی‌توجهی به جلو پرهیز کنند.
